Παιδί, καρότσι, λεωφορείο

Όσοι έχουν χρησιμοποιήσει συγκοινωνία με παιδί σε καροτσάκι, ξέρουν καλά πόσο πονεμένη ιστορία είναι: το λεωφορείο αργεί, όταν φτάνει είναι γεμάτο, το ν' ανεβάσεις το καρότσι είναι μπελάς, κανείς δε βοηθά, κτλ. Μερικές φορές τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: οδηγός αρνείται να επιβιβάσει ή επιμένει να διπλώσεις το καρότσι και να κρατήσεις παιδί, μωρό, καρότσι και ψώνια στα χέρια. Λες και είσαι χταπόδι. Λες και δεν έχεις δικαίωμα να μετακινηθείς σαν άνθρωπος, αλλά πρέπει να μαρτυρήσεις, έστω και για λίγες στάσεις, επειδή τόλμησες να βγεις με το παιδί...

 

Τέλος πάντων, κάποια στιγμή τα περιστατικά παραέγιναν πολλά κι είπαμε να στείλουμε επιστολή στον ΟΑΣΑ για να του πούμε κι εμείς την άποψή μας. 

Και να τι τους είπαμε:

"Αξιότιμοι κύριοι, αξιότιμες κυρίες,

Η ομάδα μας, ονόματι "Μαμάδες+ στο Δρόμο", αποτελείται από μητέρες και πατέρες που επιδιώκουν πιο βιώσιμες συνθήκες μετακίνησης για όλους, αλλά περισσότερο για τα παιδιά, την πιο ευαίσθητη και πολύτιμη ομάδα του πληθυσμού.

Απευθυνόμαστε σ' εσάς με αφορμή πληθώρα δυσάρεστων περιστατικών τα οποία αναφέρουν μέλη μας και αφορούν την επιβίβαση παιδικών καροτσιών στα αστικά λεωφορεία και τρόλλεϊ.

Συγκεκριμένα, τα περισσότερα παράπονα αφορούν :

1) άρνηση επιβίβασης νηπίου ή βρέφους και του/της συνοδού του (συνήθως με την αιτιολογία ότι το λεωφορείο είναι υπερπλήρες ή ότι υπάρχει και δεύτερο αμαξίδιο στο όχημα)

2) άρνηση των επιβατών να μετακινηθούν από τον ειδικό χώρο για τα αμαξίδια σε συνδυασμό ενώ ο οδηγός παρέμεινε αμέτοχος αντί να τους προτρέψει να συμμορφωθούν (στο ίδιο περιστατικό).

3) επιτακτική απαίτηση του οδηγού από τον/την συνοδό να διπλώσει το αμαξίδιο και να κρατήσει το παιδί στα χέρια, ενώ το όχημα ήταν εν κινήσει.

4) Αγενή συμπεριφορά οδηγού προς συνοδό παιδικού αμαξιδίου (και αναπηρικού).

5) επικίνδυνη συμπεριφορά οδηγού προς συνοδύς παιδιών ή βρεφών (και δεύτερο περιστατικό)

6) άρνηση οδηγού να επιβιβάσει παιδί σε αμαξίδιο και συνοδό.

(Οι σύνδεσμοι παραπέμπουν σε ορισμένα περιστατικά τα οποία έχουν δημοσιευθεί. Σας διαβεβαιώνουμε ότι οι αδημοσίευτες μαρτυρίες είναι πολύ περισσότερες και αφορούν μεγάλο αριθμό περιστατικών.)

Έστω και ένα από τα παραπάνω περιστατικά θα ήταν αρκετό για να προβληματίσει. Στο σύνολό τους όμως σχηματίζουν μια πολύ χειρότερη εικόνα και αμαυρώνουν την εικόνα της υπηρεσίας σας.

Πέρα από αυτό, δυχεραίνουν αναίτια και ανώφελα την καθημερινή ζωή των πολιτών, ενώ εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλειά τους.

Είναι πεποίθησή μας ότι η συμπεριφορά ορισμένων οδηγών δεν αντανακλά το σύνολο της υπηρεσίας. Ωστόσο, θεωρούμε πως παρόμοιες συμπεριφορές είναι από ακατάλληλες έως εξαιρετικά επικίνδυνες και θα πρέπει να διερευνηθούν σε βάθος.

Γνωρίζουμε ότι ο κανονισμός προβλέπει την επιβίβαση των παιδικών καροτσιών διπλωμένων, ωστόσο αφήνει περιθώρια για την επιβίβαση καροτσιών χωρίς αυτά να διπλωθούν. Δυστυχώς, αφήνοντας το ζήτημα στη διακριτική ικανότητα του οδηγού, ο κανονισμός δημιουργεί προβλήματα, ορισμένα από τα οποία θα θέλαμε να σας επισημάνουμε:

α) Σε χώρες όπου οι συνοδοί νηπίων ή βρεφών υποχρεούνται να διπλώνουν τα καρότσια στο λεωφορείο (κυρίως στις ΗΠΑ, όπου η κυριαρχία του αυτοκινήτου είναι σχεδόν απόλυτη), αυτό γίνεται πάντα εν στάσει. Το λεωφορείο ξεκινά μόνο αφού συνοδός και παιδί έχουν εξασφαλίσει κάθισμα.

Στην Ελληνική πραγματικότητα, αντίθετα, ο οδηγός ξεκινά προσδοκώντας ότι ο/η συνοδός θα κλείσει και θα αποθηκεύσει το καρότσι εν κινήσει (!), κρατώντας το παιδί και τα πράγματά του, ενώ το λεωφορείο κλυδωνίζεται, πράγμα εξαιρετικά επικίνδυνο. Επίσης, δεν υπάρχουν θέσεις με σήμανση που να επισημαίνει ότι προορίζονται για όσους συνοδεύουν παιδιά. Συνεπώς, ενήλικας και το παιδί/-α είναι πολύ πιθανόν να κάνουν τη διαδρομή όρθιοι, πράγμα επίσης επικίνδυνο.

β) Σε όλες (σχεδόν) τις χώρες της ΕΕ (οι οποίες προωθούν τη βιώσιμη μετακίνηση), τα λεωφορεία διαθέτουν ειδικό χώρο για περισσότερα από ένα παιδικά καροτσάκια. Σε περιπτώσεις όπου αυτός είναι κατειλημμένος ή δεν προβλέπεται, αυτά έχουν δικαίωμα να τοποθετηθούν στη θέση των αναπήρων.

γ) Στις παραπάνω χώρες τα δρομολόγια είναι σαφώς συχνότερα. Η πιθανότητα παιδιά (ή ενήλικοι) να περιμένουν στη στάση για πάνω από 10-15 λεπτά είναι απλώς αδιανόητη. Επιπλέον, η ενημέρωση για τα δρομολόγια είναι σαφής, εύκολα προσβάσιμη και ακριβής, μειώνοντας τη δαπάνη χρόνου για τους επιβάτες.

δ) Στην Ελλάδα, η σήμανση του χώρου για αναπηρικό αμαξίδιο δεν διασαφηνίζει ότι ο χώρος είναι κατάλληλος και για παιδικά καρότσια με αποτέλεσμα συχνά οι επιβάτες να αρνούνται να μετακινηθούν. Παράλληλα, οι οδηγοί σπανίως παρεμβαίνουν για να επιβάλλουν στους επιβάτες να ελευθερώσουν το χώρο αναπήρων για εισερχόμενα αμαξίδια (παιδικά ή αναπηρικά). Τα αμαξίδια αναγκάζονται να σταθούν στη μέση του οχήματος, προκαλώντας όχι μόνο όχληση, αλλά και κίνδυνο.

ε) Σε κανένα όχημα δεν υπάρχουν οδηγίες τοποθέτησης και πρόσδεσης του αμαξιδίου - οι συνοδοί συχνά αγνοούν το σωστό τρόπο τοποθέτησης και/ή δε χρησιμοποιούν τη ζώνη. Τέλος, συχνότατα η απαραίτητη ζώνη ακινητοποίησης λείπει ή έχει υποστεί βλάβη.

Λανθασμένη τοποθέτηση καροτσιού σε λεωφορείο. Οδηγίες για την επιβίβαση και ορθή τοποθέτηση του καροτσιού, εδώ.

στ) Συχνά ο/η ενήλικας συνοδεύει δύο ή περισσότερα παιδιά. Κανείς δε διασφαλίζει ποιος θα προσέχει το νήπιο/τα νήπια όσο ο/η συνοδός θα ασχολείται με το καρότσι, το βρέφος και τις αποσκευές του.

ζ) Επίσης, κανείς δε διασφαλίζει ότι συνοδός και παιδί/παιδιά θα βρουν θέση να καθήσουν. Η προσδοκία ότι ένα άτομο δύναται να πραγματοποιήσει οποιαδήποτε διαδρομή ορθίως, κρατώντας ένα-δύο παιδιά, ένα καρότσι και αποσκευές στα χέρια είναι εντελώς παράλογη και -πέρα από τους κανόνες ασφαλείας- παραβιάζει και κάθε κανόνα ανθρωπιάς. Και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι οι συνεπιβάτες θα έχουν την ικανότητα (ή επιθυμία) να βοηθήσουν ή να προσφέρουν τη θέση τους.

η) Εάν το μωρό κοιμάται, η διαδικασία αφαίρεσής του από το καρότσι δεν είναι προς όφελος δικό του ή των συνεπιβατών - αντιθέτως. Εάν το μωρό είναι σε διαδικασία κατάρρευσης από κόπωση ή πείνα, το να βγει από το καρότσι μπορεί να είναι άθλος, ακόμη και για άνθρωπο που δεν έχει άλλα πράγματα στα χέρια του. Και πάλι το αποτέλεσμα δεν είναι προς όφελος των άλλων επιβατών. Τίθεται το ερώτημα, όσοι διατύπωσαν αυτούς τους κανόνες είχαν λάβει υπόψη τους τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των ανήλικων επιβατών;

θ) Όλα τα καρότσια είναι εφοδιασμένα με ζώνες ασφαλείας, συνήθως 5 σημείων. Πού είναι άραγε ασφαλέστερο ένα παιδί: στα χέρια ενός ενήλικα, ο οποίος δεν έχει καν προσδεθεί (γιατί στα περισσότερα λεωφορεία δεν υπάρχουν ζώνες για τους επιβάτες) ή τοποθετημένο σωστά στο καροτσάκι του και δεμένο με τη ζώνη του;

ι) Τέλος, η επιβίβαση ενός ή περισσότερων ατόμων σαφώς και δεν πρέπει να επαφίεται στη διάθεση της στιγμής. Υπάρχει ανάγκη για σαφείς κανονισμούς που να λαμβάνουν υπόψη τους τις πραγματικές συνθήκες και τις ανάγκες όλων των ομάδων του επιβατικού κοινού, και όχι μόνο των σωματικά και πνευματικά ικανών ενηλίκων.

Σύμφωνα με τον Χάρτη Υποχρεώσεων προς τους Καταναλωτές των εταιρειών ΟΑΣΑ, ΕΘΕΛ, ΗΛΠΑΠ, ΑΜΕΛ, Τραμ, Προαστειακός
"Οι εταιρείες παροχής συγκοινωνιακού έργου [...] έχουν την υποχρέωση να λαμβάνουν μέτρα που [...] να διασφαλίζουν την προσβασιμότητα στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ατόμων με αναπηρίες και χρηζόντων βοήθεια (π.χ. γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, ανάπηροι, υπερήλικες, μικρά παιδιά) και να ενθαρρύνουν τη χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς από τα άτομα αυτά.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, η ομάδα μας θεωρεί ότι ο κανονισμός για τα παιδικά καροτσάκια, ως έχει σήμερα, χρήζει αναθεώρησης.

Συγκεκριμένα:

• Θεωρούμε ότι είναι ασφαλέστερο οι μικρότεροι από τους επιβάτες να επιβιβάζονται στα ΜΜΜ εντός των αμαξιδίων τους, παρά εκτός αυτών.
• Προτείνουμε τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ να διαμορφωθούν έτσι ώστε να παρέχουν τουλάχιστον μία και ιδανικά δύο ή περισσότερες θέσεις αμαξιδίων (παιδικών ή αναπηρικών) σε κάθε όχημα.
• Θεωρούμε απαραίτητη την ενημέρωση του κοινού για τη δέουσα συμπεριφορά απέναντι στις πιο ευάλωτες ομάδες των συνεπιβατών τους.
• Θεωρούμε αναγκαία την ανάρτηση αναλυτικών και σαφών πινακίδων σε κάθε όχημα για την πληροφόρηση όλων των επιβατών.
• Θεωρούμε απαραίτητη την εκπαίδευση των οδηγών ώστε να μπορούν να καθοδηγούν τους επιβάτες για τη δέουσα συμπεριφορά με τρόπο που δεν προσβάλλει την αξιοπρέπειά τους.
• Επίσης, θα επιθυμούσαμε την πύκνωση των δρομολογίων και τον ανασχεδιασμό αρκετών από αυτά με γνώμονα την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού.

Εάν, παρά τις συστάσεις μας, επιλεγεί η πρακτική της επιβίβασης των καροτσιών διπλωμένων, θεωρούμε δεδομένο πως 

1. Η επιβίβαση και τοποθέτηση παιδιού και καροτσιού θα γίνεται με το λεωφορείο εν στάσει. 
2. Οι οδηγοί θα λάβουν αυστηρές συστάσεις ώστε να μην αγνοούν αυτό το βασικό κανόνα ασφαλείας, ανεξάρτητα από τις διαμαρτυρίες των άλλων οχημάτων ή/και των επιβατών. 
3. Κάθε όχημα θα πρέπει να διαθέτει θέσεις για αποκλειστική χρήση οικογενειών, με χώρο για παράπλευρη τοποθέτηση του καροτσιού
4. Οι θέσεις αυτές θα πρέπει να φέρουν την ανάλογη σήμανση.
5. Για ενημέρωση των επιβατών, θα πρέπει να τοποθετηθούν ευανάγνωστες και σαφείς πινακίδες σε πολλά σημεία του οχήματος που θα εξηγούν την υποχρέωσή τους να εκκενώνουν άμεσα τις θέσεις που προορίζονται για τους συνοδούς και τα παιδιά τους.
6. Οι οδηγοί θα πρέπει να παρεμβαίνουν όταν οι άλλοι επιβάτες αρνούνται να σεβαστούν τα δικαιώματα των επιβιβαζόμενων με αμαξίδιο και συνεχίζουν να καταλαμβάνουν τον προοριζόμενο γι αυτούς χώρο. 
7. Κάθε είσοδος λεωφορείου θα πρέπει να αναγράφει τον αριθμό των καροτσιών που μπορεί να δεχθεί το όχημα. 
8. Σε κάθε δρομολόγιο θα πρέπει να τοποθετούνται τα κατάλληλα οχήματα, ανάλογα με την πληθυσμιακή σύσταση της περιοχής.
9. Η υπηρεσία σας (σε συνεργασία με τις εταιρείες παραγωγής ή εισαγωγής) θα πρέπει να δημοσιεύει κατάλογο μοντέλων καροτσιών τα οποία ενδείκνυνται για μετακίνηση με λεωφορεία ή τρόλλεϊ, προς ενημέρωση των γονιών. 
10. Για τη διευκόλυνση του επιβατικού κοινού και την ασφάλεια γονιών και παιδιών θα ήταν δέον να δημοσιευτούν εκπαιδευτικά βίντεο στην ιστοσελίδα σας, τα οποία θα δείχνουν αναλυτικά την τεχνική επιβίβασης με διάφορους τύπους διπλωμένων καροτσιών υπό πραγματικές συνθήκες (από ενήλικα μέσης σωματικής διάπλασης, που μεταφέρει τουλάχιστον μία τσάντα και συνοδεύει τουλάχιστον άλλο ένα παιδί μικρής ηλικίας).

Τέλος, ανεξάρτητα από την επιλογή που θα υιοθετήσετε στο θέμα των παιδικών αμαξιδίων, υπάρχει άλλο ένα θέμα το οποίο επηρεάζει δυσμενώς την εμπειρία του επιβατικού κοινού. Συγκεκριμένα, με βάση τις εμπειρίες μας, πολλοί οδηγοί παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις σε θέματα διαχείρισης ανθρωπίνων σχέσεων και εξυπηρέτησης πελατών. Θα συνιστούσαμε μια επανεξέταση της εκπαιδευτικής διαδικασίας που περνούν πριν βρεθούν στη θέση του οδηγού, και επανεκπαίδευση του προσωπικού με βάση τα νέα δεδομένα.

Σας ευχαριστούμε για το χρόνο σας και ευελπιστούμε σε μια παραγωγική συνεργασία με στόχο τη βελτίωση των συγκοινωνιών προς όφελος όλων.

Με εκτίμηση, κτλ."

Με βάση παλαιότερες εμπειρίες, η απάντηση δε θα είναι γρήγορη. Πιστεύουμε πάντως ότι αξίζει τον κόπο να περιμένουμε, ιδιαίτερα για το βίντεο.

Θα σας κρατούμε ενήμερους για τις εξελίξεις.


Σημείωση: Η επιστολή αποστάλθηκε με παραδοσιακό ταχυδρομείο τον Αύγουστο του 2016. Δε λάβαμε απάντηση και γι αυτό επαναλάβαμε την αποστολή (με κάποιες διορθώσεις) σήμερα, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

___________________________

Ενημέρωση, Ιανουάριος 2018. Έως αυτή τη στιγμή ο ΟΑΣΑ δεν έχει απαντήσει. Συνεχίζοντας, θα στείλουμε παρόμοιες επιστολές προς ΗΛΠΑΠ και ΟΑΣΘ ενώ θα προσπαθήσουμε να καταθέσουμε την επιστολή μας στον ΟΑΣΑ ιδιοχείρως (με αριθμό πρωτοκόλλου). Συγχρόνως θα καταθέσουμε επιστολή προς το Υπουργείο Μεταφορών και θα συνεχίσουμε ως το Συνήγορο του Πολίτη κι ακόμη παραπέρα, αν χρειαστεί.