Υπάρχει ένας ιστότοπος, που λέγεται carfree.com και αποτελεί προέκταση δύο βιβλίων, των Carfree cities και Carfree Design Manual ("Πόλεις χωρίς αυτοκίνητο" και "Εγχειρίδιο σχεδιασμού χωρίς αυτοκίνητα", αντίστοιχα).
Ο ιστότοπος και τα βιβλία προτείνουν μια δραστική λύση για το πρόβλημα της υποβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Υπάρχει επίσης και ηλεκτρονικό περιοδικό, αφιερωμένο στο ίδιο θέμα.

Αξίζει τον κόπο να τους ακούσουμε.

Εισαγωγή

Ηλιοβασίλεμα, Πάρμα Ιταλίας

Το Πρόβλημα

Τα βιομηχανικά κράτη έκαναν ένα τρομερό λάθος όταν στράφηκαν προς το ΙΧ αυτοκίνητο ως όργανο βελτίωσης της αστικής κινητικότητας. Το αυτοκίνητο προκάλεσε σημαντικές και απρόβλεπτες επιπτώσεις στη ζωή της πόλης και έχει γίνει ένας σημαντικός παράγοντας περιβαλλοντικών, κοινωνικών και αισθητικών προβλημάτων τους. Η αυτοκίνηση στην πόλη:

Σκοτώνει τη ζωντάνια των δρόμων
Καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό των οικισμών
Απομονώνει τους ανθρώπους
Υποθάλπει την άναρχη επέκταση των προαστίων (sprawl)
Αποτελεί απειλή για τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου
Αμαυρώνει την ομορφιά της πόλης
Ενοχλεί τους ανθρώπους με το θόρυβο που προκαλεί
Προκαλεί ατμοσφαιρική ρύπανση
Εξολοθρεύει χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο
Επιδεινώνει την υπερθέρμανση του πλανήτη
Σπαταλάει ενέργεια και φυσικούς πόρους
Φτωχαίνει τα έθνη

Η πρόκληση που μας παρουσιάζεται είναι να απομακρύνουμε τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά από τις πόλεις ενώ ταυτόχρονα να βελτιώσουμε την κινητικότητα και να μειώσουμε το συνολικό κόστος της.

Η λύση

Η αυτοκίνηση στην πόλη μπορεί να εκτοπιστεί μόνο αν είναι διαθέσιμη κάποια καλύτερη εναλλακτική λύση. Τι θα συνέβαινε αν σχεδιάζαμε μια πόλη που θα μπορούσε να λειτουργεί χωρίς κανένα αυτοκίνητο; Θα ήθελε κανείς να ζει σε μια τέτοια πόλη; Είναι εφικτό κάτι τέτοιο από κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική άποψη; Είναι δυνατόν να απαλλαγούμε από τα αυτοκίνητα διατηρώντας παράλληλα τη γρήγορη και άνετη κινητικότητα που προσέφερε κάποτε;Η δημόσια συγκοινωνία θεωρείται συνήθως ένα δυσάρεστο και αργό υποκατάστατο του αυτοκινήτου. Πρέπει να γίνει πιο ευχάριστη εμπειρία και να αποκτήσει τη μέση ταχύτητα ενός ΙΧ αυτοκινήτου που κινείται σε ευνοϊκές κυκλοφοριακές συνθήκες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας δοκιμασμένη τεχνολογία, αλλά γειτονιές με μεγάλη οικιστική πυκνότητα είναι προϋπόθεση για γρήγορη μετακίνηση και οικονομική δημόσια συγκοινωνία. Ευτυχώς, οι πυκνοκατοικημένες πόλεις μπορούν να προσφέρουν παράλληλα και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πρέπει να χτίσουμε περισσότερες πόλεις χωρίς αυτοκίνητα. Η Βενετία, το μεγαλύτερη υπαρκτό παράδειγμα, αρέσει σχεδόν σε όλους και είναι μια όαση ηρεμίας παρόλον οτι είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές στον κόσμο. Μπορούμε επίσης να μετατρέψουμε και άλλες υπάρχουσες πόλεις σύμφωνα με το πρότυπο της πόλης χωρίς αυτοκίνητο σε μια χρονική περίοδο μερικών δεκαετιών.

Πλατεία Αγίου Μάρκου, Βενετία
Ένας από τους σπουδαιότερους κοινόχρηστους χώρους στον κόσμο

Σχεδιαστικοί στόχοι

Ο σχεδιασμός των πόλεων εξυπηρετεί τρεις κύριες απαιτήσεις:

Υψηλή ποιότητα ζωής
Αποτελεσματική χρήση των πόρων
Γρήγορη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών

Σχεδιαστικά πρότυπα

Η εκπλήρωση αυτών των απαιτήσεων επιβάλλει τα παρακάτω σχεδιαστικά πρότυπα:

Ταχύ μεταφορικό μέσο

Παρέχει ταχεία πρόσβαση σε όλα τα τμήματα της πόλης. Σε μια πόλη του ενός εκατομμυρίων κατοίκων πρέπει να είναι δυνατόν να πάει κανείς οπουδήποτε σε χρόνο πολύ μικρότερο από μία ώρα. Οι επιβάτες δεν θα πρέπει να μετεπιβιβάζονται περισσότερο από μία φορά.

Κοντινοί σταθμοί

Τόσο για λόγους χρόνου, όσο και για λόγους περιορισμένης κινητικότητας των μικρών παιδιών, των ηλικιωμένων και των ασθενέστερων, απαιτείται οι στάσεις των μεταφορικών μέσων να είναι σε μικρές αποστάσεις. Το σχεδιαστικό πρότυπο είναι απόσταση πέντε λεπτών με τα πόδια.

Κοντινοί χώροι πρασίνου

Οι πράσινοι χώροι πρέπει να είναι πρακτικά διαθέσιμοι σε απόσταση πέντε λεπτών με τα πόδια από κάθε εξώπορτα.

Τετραώροφα κτήρια

Βενετία: μια καλοχτισμένη πόλη με τετραώροφα κτήρια
Τα κτήρια πρέπει να περιορίζονται σε τέσσερεις ορόφους, γιατί υψηλότερα κτήρια φαίνεται οτι έχουν δυσμενείς επιπτώσεις για τους κατοίκους τους. (Βλ. Μια γλώσσα προτύπων (A Pattern Language) για μια αναλυτική συζήτηση στο θέμα αυτό.)

Οικονομικές εμπορευματικές μεταφορές

Η οικονομία των πόλεων εξαρτάται από τις γρήγορες και οικονομικές εμπορευματικές μεταφορές. Μια πόλη που σκοπεύει να κρατήσει τα φορτηγά αυτοκίνητα έξω από τους δρόμους της, θα πρέπει να προβλέψει λειτουργικούς τρόπους για τις εμπορευματικές μεταφορές economies depend on fast, economical freight transport.

Πηγαίνοντας χωρίς αυτοκίνητο

Η πόλη χωρίς αυτοκίνητο μπορεί να πραγματοποιηθεί. Η Βενετία είναι επαρκής απόδειξη.Τα τέσσερα δισεκατομμύρια των κατοίκων του αναπτυσσόμενου κόσμου φαίνονται πρόθυμα να υιοθετήσουν τα δυτικά πρότυπα στη χρήση του αυτοκινήτου. Θα πρέπει να ειδοποιηθούν για το κόστος και να ενθαρρυνθούν να σκεφτούν καλύτερες λύσεις. Μπορεί ο πλανήτης να αναλάβει το οικολογικό κόστος; Τα ανεπτυγμένα κράτη δεν μπορούν να αρνηθούν στα αναπτυσσόμενα κράτη τη χρήση της τεχνολογίας και των πόρων που χρησιμοποιούνται από τα πιο ανεπτυγμένα κράτη. Αφού τα περισσότερα αυτοκίνητα στον κόσμο βρίσκονται στα ανεπτυγμένα κράτη, αυτά είναι που θα πρέπει να πάρουν την πρωτοβουλία για το σχεδιασμό και την κατασκευή των πόλεων χωρίς αυτοκίνητα.
Οι πόλεις χωρίς αυτοκίνητο θα πρέπει να γίνουν το κυρίαρχο πρότυπο μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα, λόγω των ενεργειακών περιορισμών. Θα πρέπει να αρχίσουμε τώρα να ετοιμαζόμαστε για την αλλαγή, που είναι μια ευκαιρία για να χτίσουμε ένα αστικό περιβάλλον ανώτερο από τα μέχρι τώρα γνωστά.